Diagnose en behandeling
Als je last hebt van menstruele migraineaanvallen, is het belangrijk om de juiste behandeling te vinden die bij jouw situatie past. Er zijn verschillende mogelijkheden, zowel voor het aanvalsgewijs behandelen als voor preventie van de aanvallen. De keuze hangt af van de ernst en de frequentie van de aanvallen.
In deze les bespreken we de meest voorkomende behandelingen waarbij we letten op zowel medicamenteuze opties als leefstijlveranderingen volgens de wetenschappelijke richtlijnen. De behandeling van menstruele migraine is maatwerk en hangt af van verschillende factoren zoals leeftijd, eventuele kinderwens en de ernst van de aanvallen.
Disclaimer: De onderstaande informatie over behandelmogelijkheden bij menstruele migraine is algemeen van aard. Wat in jouw specifieke situatie de beste aanpak is, kan hiervan afwijken. Bespreek daarom altijd je persoonlijke klachten, voorkeuren en mogelijkheden met je behandelend arts. Deze informatie is bedoeld om je een beeld te geven van wat je eventueel kunt verwachten, maar is geen vervanging voor medisch advies.
Aanvalsbehandeling
Voor de acute behandeling van een menstruele migraineaanval gelden over het algemeen dezelfde medicijnen als bij andere migrainevormen. Zie hieronder. Helaas lijken deze aanvalsbehandelingen bij menstruele migraine minder vaak effectief te zijn dan bij andere vormen van migraine.
Pijnstillers zoals paracetamol, NSAID's (ibuprofen, naproxen).
Als eerste behandeling worden pijnstillers uit de groep van niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID), zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen, aangeraden.
Paracetamol heeft bij deze vorm van migraine meestal weinig of geen effect.
Neem pijnstillers direct bij begin van de hoofdpijn. In veel gevallen zal een gewone pijnstiller echter niet volstaan om een aanval van menstruele migraine te stoppen.
Specifieke migrainemedicijnen (triptanen zoals sumatriptan, rizatriptan).
Indien de gewone pijnstillers niet doeltreffend zijn (nog hoofdpijn na 2 uur) of bij een zware aanval, worden triptanen aangeraden. Er bestaan verschillende triptanen die onderling een klein beetje van elkaar verschillen. Welk triptaan voor jou het beste werkt, is moeilijk te voorspellen. Daarom wordt aangeraden om verschillende triptanen te proberen, en degene te kiezen die bij jou het beste werkt. Experimenteer niet op eigen houtje met triptanen, maar bespreek dit altijd met je huisarts.
Hormoonpreparaten (pil, hormoonspiraal, hormoongel) om hormonale schommelingen tegen te gaan. Deze middelen kan je inzetten om het oestrogeen level te verlagen en jouw hormonen meer in balans te krijgen.
Anti-braak/misselijkheidsmiddelen (metoclopramide).
Wanneer de aanval gepaard gaat met misselijkheid en/of braken, kan je een anti-braakmiddel zoals domperidone of metoclopramide nemen (via de mond of als zetpil). Het antibraakmiddel wordt het best ingenomen tien tot vijftien minuten voor de inname van een pijnstiller.
Preventieve behandeling
Als de aanvallen frequent en invaliderend zijn, kan preventieve behandeling overwogen worden om nieuwe aanvallen te voorkomen. Mogelijke opties zijn:
Anti-migraine medicijnen (bv topiramaat, propranolol, valproïnezuur). Topiramaat en valproïnezuur zijn medicijnen die zijn ontworpen voor de behandeling van epilepsie. Ze worden steeds vaker gebruikt voor de preventie van migraine omdat hun effectiviteit in verschillende onderzoeken is aangetoond. Veel preventieve medicatie heeft als nadeel dat het de eetlust kan opwekken waardoor er gewichtstoename kan optreden. Ook kan het slaperigheid geven. Dit wordt meestal na enkele weken minder als je lichaam aan het medicijn gewend is.
Leefstijl
Naast medicamenteuze behandelingen zijn er ook enkele niet-medicamenteuze of leefstijlgerelateerde aanpakken die mogelijk kunnen bijdragen aan het verminderen van menstruele migraineaanvallen. De wetenschappelijke onderbouwing hiervoor is echter nog beperkt.
Voedingsaanpassingen: Uit een kleinschalige studie uit 2005 bleek dat voeding rijk aan riboflavine (vitamine B2) de frequentie van menstruele migraineaanvallen mogelijk kan verminderen. Grotere onderzoeken zijn echter nodig om dit effect vast te stellen.
Stress management: Hoewel stress een bekende trigger kan zijn voor migraineaanvallen in het algemeen, is er nog weinig specifiek onderzoek gedaan naar de effecten van stressmanagement op menstruele migraine. Een kleinschalige studie onder 32 vrouwen suggereerde dat ontspanningsoefeningen zoals yoga en meditatie de aanvalsfrequentie mogelijk kunnen verlagen, maar door de kleinschaligheid van de studie kunnen hier geen conclusies over getrokken worden.
Alternatieve behandelingen: Er werden enkele kleinschalige studies uitgevoerd over alternatieve behandelingen zoals fysiotherapie, biofeedback en acupunctuur bij menstruele migraine, maar de resultaten zijn vooralsnog inconsistent en hebben tot op heden geen bewezen effect. Grotere gerandomiseerde studies zijn nodig om eventuele effecten aan te tonen.
Leefstijlfactoren: Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leefstijlfactoren zoals overgewicht, roken, alcoholgebruik en slaaptekort mogelijke risicofactoren zijn voor migraine in het algemeen. Hoewel er geen specifieke studies zijn naar menstruele migraine, is het aannemelijk dat een gezonde leefstijl ook hier een positieve invloed kan hebben.
Over het algemeen is er nog relatief weinig goed wetenschappelijk onderzoek gedaan naar niet-medicamenteuze behandelopties specifiek voor menstruele migraine. Grotere gerandomiseerde studies zijn nodig om de effectiviteit vast te stellen. De niet-medicamenteuze aanpak kan soms uitgeprobeerd worden, maar worden vaak gezien als aanvullend op medicamenteuze behandelingen.
Samenvattend.
De behandeling van menstruele migraine is maatwerk en hangt af van verschillende factoren zoals leeftijd, eventuele kinderwens en de ernst van de aanvallen. Bespreek daarom altijd met je (huis)arts of neuroloog wat de beste aanpak is in jouw specifieke situatie. Wees niet bang om meerdere opties te bespreken of een second opinion te vragen als je twijfelt. Een goede behandeling kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.
In de volgende les gaan we in op hoe je zelf om kunt gaan met menstruele migraine.
NSAID's (niet-steroïdale ontstekingsremmers) zoals naproxen en ibuprofen in lage dosering rond de menstruatie. Twee- tot driemaal per dag om een spiegel op te bouwen. Begin twee tot vier dagen voor de menstruatie (bij vrouwen die de pil nemen op de eerste dag van de stopweek), tot dag 3 van de menstruaties.