Wat is de overgang?

De overgang, ofwel menopauze, is een natuurlijke biologische transitie waarbij de vruchtbare periode van een vrouw eindigt. Het is een belangrijke levensgebeurtenis die gepaard gaat met hormonale veranderingen in het lichaam. Wereldwijd maken ongeveer 1,2 miljard vrouwen deze overgang door.

Betekenis 'overgang' volgens de van Dale; over·gang (de; m; meervoud: overgangen), periode waarin de vruchtbaarheid van een vrouw eindigt: in de overgang zijn.

De overgang wordt veroorzaakt door een afname van oestrogeen en progesteron; de belangrijkste vrouwelijke geslachtshormonen geproduceerd door de eierstokken. Deze hormonen spelen een cruciale rol bij de menstruatiecyclus, vruchtbaarheid en vele andere lichaamsfuncties. De daling van deze hormonen kan leiden tot een brede waaier aan symptomen, variërend van opvliegers tot stemmingswisselingen. In totaal worden meer dan 34 mogelijke symptomen in verband gebracht met de overgang. In een volgend hoofdstuk lees je hier meer over.

De overgang is een natuurlijk proces, maar toch kan de hormonale verandering een aanzienlijke impact hebben op het lichaam en de gezondheid van een vrouw.

De overgang wordt ingedeeld in drie fasen:

Fase 1. Premenopauze

De periode voorafgaand aan de overgang waarin de eierstokken geleidelijk minder oestrogeen aanmaken. Daardoor begint de menstruatiecyclus onregelmatiger te worden; een fase die enkele jaren kan duren. De leeftijd waarop de premenopauze begint, verschilt van vrouw tot vrouw. De ene vrouw merkt dit al in haar dertiger jaren, de ander als ze de veertig al ruim gepasseerd is. Weer anderen merken in de premenopauze vrijwel niets.

Fase 2. Perimenopauze

De overgangsfase zelf waarin de menstruatie geleidelijk stopt. De laatste natuurlijke menstruatie wordt de menopauze genoemd. In de perimenopauze neemt de vruchtbaarheid sterk af. Het lichaam produceert steeds minder eicellen, wat gepaard gaat met een verandering in de hormonen oestrogeen en progesteron. Ook het aantal eisprongen neemt af. Tijdens de perimenopauze treden meer klachten op dan alleen een onregelmatigere menstruatie. Vrouwen ervaren vaak overgangsklachten zoals opvliegers en stemmingswisselingen. Deze fase kan enkele jaren duren.

Fase 3. Postmenopauze

De periode na de laatste menstruatie. De eierstokken maken nauwelijks nog oestrogeen aan. Dit zorgt voor een verstoord evenwicht van de hormonen, wat helaas nog steeds zorgt voor overgangsklachten. Wel worden ze na verloop van tijd stabieler, al heeft dit vaak wat tijd nodig. De gemiddelde leeftijd waarop de overgang begint, is 51 jaar. Maar dit kan kan verschillen van vrouw tot vrouw afhankelijk van verschillende factoren zoals genetica en levensstijl. De postmenopauze duurt de rest van het leven.

Samenvattend

Door veranderingen in de hormonale huishouding, wordt de menstruatiecyclus eerst onregelmatiger waarna deze geleidelijk stopt. Overgangsklachten zijn onder meer stemmingswisselingen en opvliegers. De gemiddelde leeftijd waarop de overgang begint is 51 jaar, al kan dit verschillen door zaken als erfelijkheid, levensstijl en medische omstandigheden.

In de volgende lessen gaan we dieper in op de oorzaken, risicofactoren en symptomen.