Welke mentale symptomen zijn er?

Naast de fysieke symptomen kan de hormonale verandering tijdens de overgang ook emotionele en cognitieve effecten hebben. Wij vatten ze samen in mentale symptomen. Ze worden vaak over het hoofd gezien, maar kunnen een grote impact hebben op het dagelijks functioneren en de kwaliteit van leven.

De oorzaken van deze mentale symptomen zijn in veel gevallen nog niet volledig opgehelderd. Maar hormonen lijken een belangrijke rol te spelen. Daarnaast dragen andere overgangsklachten zoals opvliegers hier ook aan bij. Deze klachten kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven. Hieronder lees je meer over de meest voorkomende.

Stemmingswisselingen en angst

Veel vrouwen ervaren tijdens de overgang grillige stemmingswisselingen, plotselinge stemmingsdalen of periodes van verhoogde angst, prikkelbaarheid en paniekaanvallen. De schommelende hormoonspiegels zijn hier waarschijnlijk de oorzaak van. Daarnaast daalt ook de aanmaak van serotonine, ofwel het gelukshormoon. Symptomen van een paniekaanval kunnen zijn: duizeligheid, benauwdheid, versnelde hartslag, niet helder kunnen denken, zweten, rillingen en een gevoel van vervreemding van je eigen lichaam en geest. Uit onderzoek blijkt dat liefst 47 procent van de vrouwen tijdens de overgang stemmingswisselingen ervaren. Toch blijven deze vaak één van de onbegrepen verschijnselen van de overgang.

Depressieve klachten

Depressieve symptomen zoals een sombere stemming, gebrek aan interesse en schuldgevoelens komen vaker voor bij vrouwen in de overgang. Onderzoek toont aan dat wel 20 tot 30 procent van de vrouwen in deze periode last heeft van klinisch depressieve klachten.

“Als je eerder in je leven een depressie hebt gehad, is het risico dat je er een in de overgang ontwikkelt vijf keer zo groot”, vertelt Dr. Broekman van het OLVG. “Ook als je jonger in de overgang komt, is de kans groter. Als er in je familie een kwetsbaarheid is voor depressie, vergroot dat ook het risico.”

Schommelde je stemming vaak rondom je menstruatie? Dan kan dit een voorspeller zijn voor een depressie in de overgang. “Als je lijdt aan PMS of PMDD heb je eigenlijk al bewezen dat je gevoelig bent voor de hormoonschommelingen van je cyclus”, legt Broekman uit. “Er zijn aanwijzingen dat het risico op een depressie in de overgang dan ook groter is. Op dit moment doen wij daar onderzoek naar.”

Concentratie- en geheugenproblemen

Veel vrouwen ervaren tijdens de overgang ook cognitieve problemen, zoals moeite met concentreren, vergeetachtigheid of een verminderd vermogen om meerdere taken tegelijk uit te voeren. Dit wordt vaak ‘het overgangsbrein’ genoemd. Naar de precieze oorzaken van deze emotionele en cognitieve symptomen tasten we voorlopig nog in het duister, maar opnieuw lijken hormonen een belangrijke rol te spelen.

Slapeloosheid en vermoeidheid

Hormonale schommelingen, opvliegers en nachtelijk zweten kunnen leiden tot slapeloosheid en een gevoel van chronische vermoeidheid, ook overdag. Tijdens de overgang ervaart ongeveer de helft van de vrouwen slaapproblemen. Denk daarbij aan moeilijk in slaap kunnen vallen en midden in de nacht plots klaarwakker worden. Bovendien wordt slaap vaak verder verstoord door opvliegers en nachtzweten, waar een duizelingwekkende vier op de vijf vrouwen last van hebben tijdens de overgang.

Het is belangrijk om te onthouden dat deze symptomen tijdelijk kunnen zijn en vaak verbeteren na de overgang. Toch kunnen ze een grote impact hebben op het dagelijks leven. Praat erover met je omgeving en raadpleeg een arts als de klachten niet verklaarbaar zijn, aangezien er behandelingen mogelijk zijn.

In de volgende les gaan we dieper in op hoe je overgangsklachten kunt herkennen en kunt onderscheiden van andere aandoeningen. Maar schaam je niet voor eventuele emotionele of cognitieve problemen - ze zijn heel normaal tijdens deze levensfase.